Памятныя знакі, мемарыялы і помнікі, якія нагадваюць пра злачынствы і ахвяры камунізму ў Беларусі, маюць актуальнае палітычнае значэнне. Многія з гэтых помнікаў і мемарыялаў прысвечаны масаваму супраціву аўтарытарнай уладзе. Многія неаднаразова разбураліся. Пры гэтым толькі ў рэдкіх выпадках удавалася арыштаваць злачынцаў.
Такія помнікі сімвалізуюць грамадзянскую мужнасць і смеласць. Адначасова гэтыя помнікі нагадваюць пра небяспеку аўтарытарных рэжымаў, паказваюць маштаб злачынстваў камунізму супраць асобнага чалавека, яго сям’і, але таксама грамадства ў цэлым.
Усе гэтыя помнікі прысвечаны лёсам людзей, якія ў эпоху камунізму па розных прычынах былі падвергнутыя пераследу, якіх забівалі ці адпраўлялі ў высылку. Падставы маглі быць самыя разнастайныя: адрозныя палітычныя погляды, прыналежнасць да непажаданых этнічных груп, рэлігійнасць, святарская служба, валоданне маёмасцю ці проста неабходнасць выканаць план па выяўленні і знішчэнні ворагаў народа. Гэтыя помнікі захоўваюць у сабе памяць пра жахлівыя людскія гісторыі і лёсы.
У Беларусі сення 141 месца, кожнае з якіх так ці інакш нясе у сабе памяць пра ахвяраў камунізму. Часта гэта проста крыжы, што былі ўстаноўлены як знак жалобы, памяці, як напамінанне і сімвал адначасова.
У некаторых выпадках, якіх было няшмат, улады ўсталёўвалі ўласныя хай сабе і сціплыя памятныя знакі. Два сціплыя бетонныя помнікі, якія былі ўсталяваны ўвосень 1990 г. пад Чэрвенем на ўспамін аб ахвярах масавага тэрору 1937-1938 гг. і ахвяр з турмаў НКВД 1941 г., з’яўляюцца выразам асцярожнага набліжэння да гэтай тэмы. Разам з валуном у Курапатах яны да сёння з’яўляюцца адзінымі памятнымі знакамі, якія былі ўсталяваны дзяржавай на ўспамін аб ахвярах рэпрэсій.