Што такое палітычныя рэпрэсіі?
Пад палітычнымі рэпрэсіямі разумеюць гвалт, які ажыццяўляецца дзяржаўнымі органамі супраць пэўных катэгорый грамадзян з мэтай абароны і захавання існуючага ладу.
На тэрыторыі савецкай Беларусі палітычныя рэпрэсіі пачаліся адразу пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі ў 1917 годзе і працягваліся практычна да падзення савецкага рэжыму.
Масавыя палітычныя рэпрэсіі ажыццяўляліся ў перыяд кіравання Сталіна (канец 1920-х — пачатак 1950-х гадоў).
Пік рэпрэсій, які атрымаў назву “Вялікі тэрор”, прыпаў на 1937-38 годы, калі па справах органаў НКУС былі арыштаваныя і асуджаныя сотні тысяч чалавек.
Чаму былі рэпрэсіі?
Рэпрэсіі з’яўляюцца неад’емнай рысай любога таталітарнага грамадства. У СССР рэпрэсіўны апарат выкарыстоўваўся для падтрымання савецкага рэжыму, падаўлення іншадумства, стварэння ілюзіі поўнага адабрэння народам дзеянняў гэтай улады.
Бальшавікі першапачаткова ўзялі курс на тэрор, што дало магчымасць перамагчы ў грамадзянскай вайне і захапіць вярхоўную ўладу, ліквідаваўшы палітычных апанентаў.
Найбольш выразна прагматычныя функцыі рэпрэсій праявіліся ў перыяд сталінізму, калі карныя органы сталі важным сродкам сталінскай сацыяльнай інжынерыі. Але нават пасля смерці “павадыра народаў” рэпрэсіўная сістэма працягвала граць ключавую ролю ў падтрыманні таталітарнага рэжыму ў краіне.
Чаму мы павінны памятаць пра рэпрэсіі?
Савецкія палітычныя рэпрэсіі, якія насілі масавы характар, часта прыводзілі да асуджэння і заключэння, і нават фізічнага знішчэння грамадзян толькі за іншыя палітычныя погляды альбо “няправільнае” сацыяльнае паходжанне.
У Беларусі ахвярамі рэпрэсій сталі прадстаўнікі ўсіх пластоў грамадства, пачынаючы з культурных і палітычных элітаў, якіх абвінавачвалі ў буржуазным нацыяналізме, і сканчаючы рэпрэсіямі супраць сялян у перыяд калектывізацыі.
Аднак у нашай краіне дагэтуль не аддадзеная даніна памяці ахвярам рэпрэсій, гісторыя рэпрэсій у БССР недастаткова асветленая ў гісторыяграфіі, у сучаснай Беларусі няма ні агульнанацыянальнага музея, ні асобнай экспазіцыі, якая б комплексна і аб’ектыўна распавядала пра гісторыю савецкіх рэпрэсій.
Навошта патрэбны гэты музей?
Асноўнай мэтай ініцыятыўнай групы Віртуальнага музея з’яўляецца захаванне памяці пра савецкія рэпрэсіі.
У першую чаргу, наша дзейнасць накіраваная на запіс і захаванне ўспамінаў ахвяраў рэпрэсій, пошук і збор матэрыяльных сведчанняў злачынных дзеянняў савецкай рэпрэсіўнай машыны.
Задачай музея таксама з’яўляецца распаўсюджванне і данясенне да грамадства сабраных ведаў пра трагічныя падзеі нашага мінулага.
Мы з 2007 года збіралі матэрыялы: запісвалі аўдыё- і відэаінтэрв’ю з ахвярамі савецкай сістэмы, капіравалі дакументы, фотаздымкі. Зараз мы хочам падзяліцца гэтым з Вамі!
Як з намі звязацца?
Віртуальны музей савецкіх рэпрэсій з’яўляецца грамадзянскай некамерцыйнай ініцыятывай, адкрытай для ўдзелу ўсіх зацікаўленых у вывучэнні савецкага перыяда ў гісторыі Беларусі.
Мы арганізуем сустрэчы з жывымі сведкамі савецкага тэрору, праводзім экскурсіі па месцах, звязаных з палітычнымі рэпрэсіямі ў Беларусі.
Мы будзем радыя, калі Вы захочаце далучыцца да нас альбо падзяліцца гісторыяй сваёй сям’і. Пішыце нам па адрэсе info@represii.net і дзяліцеся сваімі ідэямі!